Before landing heet de fotoexpositie in het Pavillon
Carré de Baudouin, in het 20e arrondissement van Parijs. Ver weg van
de hippe galeries en van de grote musea toont de mairie van het meest multiculturele
deel van de Franse hoofdstad, in een oude ‘folly’ foto’s van Frankrijks meest
omstreden schrijver.
Sinds Lanzarote en vooral sinds zijn roman La carte et le territoire was duidelijk
dat Houellebecq gefascineerd wordt door het landschap, dat als het ware een
personage vormde in zijn laatste roman.
De hoofdpersoon van La carte et le territoire is een beeldend kunstenaar, Jed Martin, een nogal
contactgestoorde buitenstaander zonder veel vrienden, een man die in alle
opzichten verwant is aan Houellebecqs eerdere personages. Zijn vroege werk op
de kunstacademie en in de jaren erna bestaat uit het maken van 11.000 foto's
van gebruiksvoorwerpen, een 'hommage aan de menselijke arbeid' en een poging
tot een 'volledige catalogus van door de mens gefabriceerde objecten in het
industriële tijdperk'. Jeds moeder
pleegde zelfmoord toen hij nog een kind was. Een keer per jaar, op oudjaar, zoekt
hij zijn bejaarde vader op, een architect
en succesvol ondernemer die even buiten de stad woont. Na het bericht
van het overlijden van zijn grootmoeder reist Martin naar het platteland, de
Creuse, waar ze woonde. Hij koopt een Michelinkaart om de route te bepalen en
raakt in vervoering van deze wegenkaart. Deze 'esthetische openbaring' leidt
tot zijn volgende fotografische project en zijn doorbraak als kunstenaar.
Satellietfoto's laten slechts een 'groene soep' zien in tegenstelling tot zijn
eigenzinnige foto's van de Michelinkaarten. 'Het platteland wordt trendy',
merkt de verteller op - een rode draad in de hele roman. De titel van zijn
eerste expositie, gesponsord door Michelin, luidt 'De kaart is interessanter
dan het territorium'. In zijn epiloog vergast Houellebecq ons
op een toekomstvisie, een jaar of 20 verder in de tijd. De globalisering heeft
ons gedwongen terug te keren tot het pre-industriële tijdperk, Europa wordt
weer agrarisch. Frankrijk heeft alleen nog zijn 'hôtels de charme, parfums en
pastei' te bieden,' wat men levenskunst noemt'. In de geest van 19e eeuwse
socialistische hervormers, zoals Fourrier en William Morris worden kleine
ambachten en lokale produkten weer opgepakt. Nieuwe generaties gaan weer
respectvol met geld om, keren terug naar zeden en gewoonten uit vroeger tijden.
Het zijn aan deze roman verwante foto’s die je
aantreft op de fototentoonstelling in Parijs: koeien in een weiland, echte en keramieken,
duistere bossen, mistige meren, maar ook een hele serie foto’s van affiches van
Frankrijk op zijn smalst: kaas, stokbrood en folklore. Sommige foto’s beslaan een
wand van een meter of vijftien en zijn worden afgewisseld met citaten uit zijn
werk. Een fabriek van Camembert. Foto’s genomen vanaf grote hoogte, net zoals
de Michelinkaarten gefabriceerd moeten zijn. Foto’s gemonteerd in foto’s. Tekst
gemonteerd in tekst. Een video die laat zien hoe Frankrijks industrieel erfgoed
staat te roesten.
De laatste decennia van zijn leven wijdt Jed Martin
zich aan een kunstproject van lange adem. Jarenlang filmt hij de natuur, daarna
kiest hij voor industriële voorwerpen wier afbraak hij met chemische middelen
versnelt. Vervolgens legt hij die opnames over elkaar heen. Het leidt tot
hypnotiserende beelden waarin de voorwerpen verrotten, in elkaar schrompelen,
verdrinken in de lagen van de vegetatie. Ashes to ashes. Terug naar de natuur.
Niets is vergankelijker dan de mens. Niets wat de mens heeft voortgebracht is
blijvend van aard. Frankrijk is wel mooi, maar het verandert in een museum.
Frankrijk als natie doet er niet meer toe in de wereld.
Tot 31 januari
http://www.carredebaudouin.fr/2014/10/michel-houellebecq-before-landing/
Geen opmerkingen:
Een reactie posten