dinsdag 18 juni 2013

Eerste prix Tulipe voor Zwitser Joël Dicker


Amsterdam, 18 juni 2013

Juryrapport prix Tulipe 2013

De Franse literatuur bruist, vernieuwt zich voortdurend, is veelzijdig, divers en open naar de wereld. De prix Tulipe wil die diversiteit en de kwaliteit van de Franse literatuur van nu laten zien aan een breed Nederlands leespubliek en daartoe ook Nederlandse uitgevers attent maken op goede literatuur uit Frankrijk. De prix Tulipe is daarom niet alleen een jaarlijkse prijs voor een roman die – bij wijze van bekroning -  in het Nederlands zal worden vertaald. Hij is ook gekoppeld aan een nieuwe website waarop regelmatig nieuws over recente Franse literatuur zal worden gepresenteerd: www.franseliteratuurvannu.nl

Op de longlist staan drie titels, in alfabetische volgorde:

Peste & choléra van Patrick Deville
Biografische schets over Alexander Yersin, een Franse wetenschapper uit het team van de beroemde microbioloog Pasteur en de ontdekker van de pestbacil. Deville maakte een schitterend, origineel en geestig portret van deze ontdekkingsreiziger, bioloog, astronoom, geograaf, zeevaarder, architect, brievenschrijver en de man die als eerste fietste.

 La vérité sur l'affaire Harry Quebert van Joël Dicker
Een ongekend spannend boek over een schrijver met een writers block en een oude moord, met een snelle opening, een flinke dosis suspense en een troebele liefdesgeschiedenis. De Zwitser Joël Dicker bestudeert Amerika, het plattelandsleven en de uitgeverswereld, en geeft in zijn page turner en passant tips voor startende schrijvers weg.

Notre-Dame du Nil van Scholastique Mukasonga
Prachtig geschreven portret van een meisjesschool aan de bron van de Nijl, in de binnenlanden van Rwanda, een miniatuurgemeenschap waar zich de etnische spanningen al aankondigen die even later het hele land in vuur en vlam zouden zetten. Knappe debuutroman van een jonge Tutsi-schrijfster die ontsnapte aan de raciale moordpartijen in haar vaderland.

Een trio dat heel verschillend is. Een trio bestaande uit boeken die volgens de jury allemaal interessant zouden zijn voor een Nederlands publiek. Drie romans die het zouden  verdienen in het Nederlands vertaald te worden. Drie gedreven auteurs met passie voor hun onderwerp, die op wat voor wijze dan ook een brug slaan naar het hier en nu. Drie maal een eigen invalshoek, drie maal een persoonlijke visie
Waar de een historisch of cultureel vergezicht opent, excelleert de ander juist in spanning of poëtische metaforen. Terwijl de ene tekst geestig is en geschreven alsof de duivel de auteur op de hielen zit, is de andere eerder reflectief of zelfs  schokkend. In onderwerp en in stijl verschillen deze romans enorm. Al lezend komt er een staalkaart aan stijlen voorbij, van poëtisch tot wetenschappelijk, van hartstochtelijk tot quasi-onderkoeld, van informatief tot lyrisch. In het ene boek vind je passages met alleen dialogen, in een ander tref je er geen enkele aan. In het ene boek vind je veel metaforen, in het andere geen een. Hoezeer deze auteurs ook verschillen in de benadering van hun onderwerp, in stijl, toon en register, ze zijn zonder uitzondering uitstekend geschreven. Ieder boek roept een eigen universum op, een wereld met eigen wetten, een eigen kleur en een eigen stem.
Toch kon de jury maar één titel bekronen met de eerste prix Tulipe. Maar één boek kon door ons beloond worden met een vertaling in het Nederlands. De prix Tulipe 2013 gaat naar een roman die op het eerste gezicht helemaal niet Frans is. Een roman die, als je de cover bekijkt, eerder Amerikaans aandoet. Een boek dat de vloer aanveegt met de clichés die in Nederland af en toe de kop opsteken als het over Franse literatuur gaat. Een roman die je in één keer wilt uitlezen. Een roman die ongetwijfeld ooit in de bioscoop te zien zal zijn, zó filmisch is hij opgeschreven. Een roman die spanning heeft én kwaliteit en zo meer is dan een misdaadroman. Een roman die de dwaalwegen van de menselijke geest verbeeldt en een kritische blik op de waanzin van de commercie ventileert. Een boek tenslotte dat een venijnige analyse van een vredig ogend dorp combineert met een ironische blik op het schrijverschap.  

De prix Tulipe 2013 gaat naar La vérité sur l'affaire Harry Quebert van de Zwitserse auteur Joël Dicker.


Voor meer informatie: danielle.bourgois@institutfrancais.nl



zaterdag 8 juni 2013

Echt gebeurd - autobiografische familieroman van Delphine de Vigan

Een roman is fictie, maar in Frankrijk steeds minder. Dat is kort gezegd een van de belangrijkste trends in de Franse literatuur van de laatste jaren. De roman is het populairste literaire genre - dat is in Frankrijk niet anders dan elders in Europa. Populairder dan het essay, poëzie of toneel. Maar wat is een roman? Wie kan hem nog definiëren? De roman is zo elastisch als wat, heeft een enorme vitaliteit, schreef de auteur Philippe Forest op de website BibliObs, de roman absorbeert alles, integreert grote en kleine verhalen van allerlei soort, hij vreet alle andere genres op.
Sinds het ontstaan van de roman in de 19e eeuw (Balzac, Flaubert) werd de kern ervan gevormd door fantasie, verbeelding, wat het hart uitmaakte van een roman was wat niet direct uit de werkelijkheid kwam. Dat nu lijkt in Frankrijk definitief passé. De roman zoekt steeds meer een verhouding tot de waarheid en de werkelijkheid, staat steeds dichter bij de persoonlijke ervaring, bij de realiteit en het fait divers. De lezer wil een 'roman vrái', schrijft Forest, en geen 'vrai roman', met andere woorden een roman die op de werkelijkheid is gebaseerd en niet puur uit de verbeeldingskracht van de schrijver komt. Literaire non-fictie zouden we hier misschien zeggen, een term die in Frankrijk geen gangbare equivalent kent. Maar ook dat etiket dekt bij lange na niet alle boeken die in Frankrijk gemakshalve als 'roman' worden bestempeld. Nou ja gemakshalve - verkooptechnisch is wellicht een beter woord, aangezien de roman verreweg het genre is dat het best verkoopt.
Biografie, autobiografie, autofictie, enquête, herinneringen, non-fictie - alles is in Frankrijk 'roman': het relaas van Sylvain Tesson die een half jaar doorbracht in de wouden van Siberië, het autobiografische verslag van de verwoestende tsunami in Sri Lanka van Emmanuel Carrère, Echenoz' inkijkje in de levens van de componist Ravel en zijn karakterschets van de legendarische hardloper Emil Zátopek, allemaal romans, maar allemaal tevens 'echt gebeurd'. Het vreselijke, koel neergeschreven incestverhaal van Christine Angot, de reconstructie van een moord in de banlieue van Morgan Sportès, het boek over de affaire Fritzl in Oostenrijk van de hand van Régis Jauffret - allemaal gebaseerd op de realiteit, op onderzoek, allemaal subjectieve getuigenissen en op documenten gebaseerde boeken. Allemaal 'roman'.
Dat staat ook op de omslag van Niets weerstaat de nacht, het onlangs vertaalde boek van de Franse (scenario-) schrijfster Delphine de Vigan. Verzonnen is er maar heel weinig in dit boek. Na de zelfmoord van haar moeder heeft de schrijfster een uitgebreid onderzoek gedaan naar haar moeders leven, haar jeugd, de oorzaak van haar waanzin, de redenen voor haar korte opname in een psychiatrische inrichting. Ze interviewde haar moeders broers en zussen, beluisterde haar grootvaders bandopnames waarin hij zijn leven samenvatte, bekeek alle fotoboeken van de familie en reconstrueerde de familieweekends. 'Ik zocht, onderzocht, zwoegde, deed ontdekkingen, bracht dingen aan het licht, besteedde uren aan het lezen en herlezen, aan het bekijken van films, foto's ik stelde steeds dezelfde vragen, en ook andere', schrijft Vigan. Een groot gezin, veel gezelligheid, een vrolijk en intens familieleven van vrijzinnige mensen, grote onderlinge verbondenheid - dat is de mythe. De werkelijkheid is anders. Achter de mythe schuilen intens verdriet over dodelijke ongelukken, gevoelens van haat, overspel, sterke vermoedens van incest en meerdere gevallen van zelfmoord.



Delphine de Vigan wilde haar moeder 'eer bewijzen, haar een papieren doodskist aanbieden'. Ze maakt ons deelgenoot van de obstakels die ze daarbij tegenkomt. Net als bijvoorbeeld Laurent Binet in HhhH onderbreekt ze haar verhaal om van een afstandje de wording van haar eigen boek te beschouwen en de lezer deelgenoot te maken van haar twijfels, van de momenten waarop het schrijven stokt, van het commentaar dat haar geliefde geeft op wat ze heeft geschreven. Soms kan ze niet verder, vraagt ze zich af waar ze mee bezig is, soms is ze 'de bezieling' kwijt, is er alleen maar 'een reusachtige vermoeidheid of een gigantische moedeloosheid'. Dan realiseert ze zich dat schrijven 'niets vermag', dat 'het hooguit de mogelijkheid biedt vragen te stellen en bij het geheugen te rade te gaan'. Op zoek naar de waarheid? Wat een illusie. Ze heeft alleen maar 'losse stukjes en alleen al ze ordenen leverde fictie op. Wat ik ook zou schrijven, het zou een verzonnen verhaal zijn'. Maar steeds komt 'de obsessie' met het onderwerp boven, steeds drijft die passie haar verder.
Af en toe realiseert ze zich de impact van haar verhaal: 'over je familie schrijven is zonder enige twijfel de beste manier om er ruzie mee te krijgen'. Daar weet menig schrijver van mee te praten, ook de laatste jaren heeft menig Frans auteur een familielid of een voormalige vriend(in) voor de rechter moeten treffen. En inderdaad, als lezer kun je je voorstellen dat haar familie op zijn zacht gezegd niet blij moet zijn geweest. 'Heb ik het recht te schrijven dat mijn moeder en haar broers en zussen allemaal op enig moment in hun leven (of hun leven lang) gekwetst, kapotgemaakt zijn, geestelijk uit hun evenwicht werden gebracht (..) dat ze hun familie met zich hebben meegedragen als een brandmerk? Heb ik het recht te schrijven dat Georges een vader was die schade aanrichtte, kapotmaakte en vernederde? (..) dat hij met sommigen van zijn dochters betrekkingen onderhield die je op z'n minst verdacht kunt noemen?'  Dat recht heeft Delphine de Vigan zich toegeëigend. Ze heeft persoonlijke redenen om de vraag met 'ja' te beantwoorden: 'Ik schrijf dit boek omdat ik (..) wil weten wat ik doorgeef, omdat ik wil ophouden bang te zijn dat ons iets overkomt..'. Ze wil de geërfde demonen analyseren en op afstand houden, begrijpen waar ze uit voortgekomen is en zichzelf beter begrijpen.
Als lezer bekroop mij regelmatig de vraag: waarom zou ik dit willen weten? Dit gaat mij niet aan, houd het voor jezelf. Maar meer dan een half miljoen Fransen kochten het boek, ze wilden het wél weten, ze schreven massaal brieven naar de auteur. Nieuwsgierigheid? Herkenning? Het verlangen achter de façade te kijken, te weten hoe de buurvrouw eraan toe is? Dit is 'echt gebeurd', wisten haar lezers, dit is het échte leven.
Ook al lijkt wel een roman.

Delphine de Vigan: Niets weerstaat de nacht. Vertaald door Jan Versteeg. De Geus. 442 blz. Prijs € 21,90






donderdag 6 juni 2013

Shortlist Europese Literatuurprijs bekend - leestips voor de zomer!

De shortlist voor de Europese Literatuurprijs 2013 is tijdens een feestelijke avond in SPUI25 in Amsterdam bekendgemaakt. De jury selecteerde, uit de longlist van 21 vertalingen, vijf titels die in aanmerking komen voor de prijs. De prijsuitreiking zal op 31 augustus plaatsvinden, tijdens de Uitmarkt in Amsterdam.

De volgende vijf titels zijn genomineerd (in alfabetische volgorde op naam van de auteur):
  • Mr Gwyn van Alessandro Baricco, vertaald uit het Italiaans door Manon Smits (De Bezige Bij)
  • Limonov van Emmanuel Carrère, vertaald uit het Frans door Katelijne De Vuyst en Katrien Vandenberghe (De Bezige Bij Antwerpen)
  • Liefde van Karl Ove Knausgård, vertaald uit het Noors door Marianne Molenaar (De Geus)
  • Coupé No6 van Rosa Liksom, vertaald uit het Fins door Annemarie Raas (Podium)
  • De verliefden van Javier Marías vertaald uit het Spaans door Aline Glastra van Loon (J.M. Meulenhoff)
Enkele overwegingen van de jury bij de selectie van de shortlist:
Alessandro Baricco weet met Mr Gwyn een inkijkje te geven in het domein van de creatie, hij schept een universum waarin met minimale middelen op superieure wijze de verbeelding van de lezer wordt aangesproken.

In Limonov geeft Carrère een origineel en zeer overtuigend beeld van de Russische schrijver en halve revolutionair Limonov, dat tegelijkertijd in schrille kleuren de wanhoop van het huidige Rusland schetst.
Liefde van Karl Ove Knausgård is een diepgravende en fascinerende autobiografische roman over de moeizame verhouding tussen man en vrouw, vader en kind, liefde en werk.

Rosa Liksom is een frisse, oorspronkelijke stem in de Scandinavische literatuur. Coupé No6 lezen is een bevrijdende en verrijkende ervaring.
Javier Marías geeft blijk van een diep inzicht in de menselijke geest en drijfveren. De verliefden biedt een waaier aan meesterlijke bespiegelingen over dé thema’s in de literatuur: liefde en dood.
De Europese Literatuurprijs wordt in 2013 voor de derde keer uitgereikt en bekroont de beste Europese roman die in 2012 in Nederlandse vertaling is verschenen. Eerder wonnen Alsof het voorbij is van Julian Barnes en vertaler Ronald Vlek en Drie sterke vrouwen van Marie NDiaye en vertaler Jeanne Holierhoek. De prijs bestaat uit een geldbedrag van € 10.000 voor de schrijver en € 2.500 voor de vertaler van het bekroonde boek.
De longlist werd door dertien onafhankelijke boekhandels gekozen. Een vakjury selecteert daaruit de shortlist en de winnaar.


De jury bestaat uit:
  • Alexander Rinnooy Kan, voorzitter; hoogleraar economie en bedrijfskunde aan de UvA en fervent lezer
  • Kees ‘t Hart, schrijver en literair criticus
  • Judith Uyterlinde, schrijver en literair criticus
  • Arno Koek, Boekhandel Blokker, Heemstede
  • Maartje Kroonen, Literaire Boekhandel Lijnmarkt, Utrecht
De Europese Literatuurprijs is een initiatief van Academisch-cultureel centrum SPUI25, het Nederlands Letterenfonds, weekblad De Groene Amsterdammer en Athenaeum Boekhandel en wordt mede mogelijk gemaakt door de volgende onafhankelijke boekhandels:
Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met het Nederlands Letterenfonds, tel. 020-520 73 00.



zaterdag 1 juni 2013

Assises Internationales du Roman in Lyon inspirerend en druk bezocht

Le sentiment de la vie


29/05/2013 >  19:00 - 20:30
Les Subsistances
8 bis Quai Saint-Vincent
Lyon 1er
La sensation de se sentir pleinement vivant s'impose parfois à nous au détour d'une émotion, d'un souvenir, d'une pensée ou devant la grandeur immobile d'un paysage. Tout à coup, la vie surgit dans ce qu'elle a de plus brut et de plus beau. Comment la littérature peut-être rendre sensible cette sensation physique d'être au monde, cette vie à l'état pur, dont la puissance n'a d'égale que la fugacité ? Entre matérialisme et métaphysique, comment les écrivains traduisent-ils ce surgissement qui nous envahit ? Comment dire ce bonheur physique et psychique d'être là, ici et maintenant ?


Animée par : Margot Dijkgraaf. Avec :

Margot Dijkgraaf
Maxime Ossipov
Jón Kalman Stefánsson
Sylvie  Germain

Shortlist Prix Tulipe bekend



Persbericht
Amsterdam, 29 mei 2013

Shortlist voor de prix Tulipe 2013 bekend
De jury van de prix Tulipe, de prijs voor de beste Franse roman van vorig jaar, heeft drie romans gekozen voor de shortlist:

Peste & choléra van Patrick Deville


Biografische schets over Alexander Yersin, een Franse wetenschapper uit het team van de beroemde microbioloog Pasteur en de ontdekker van de pestbacil. Deville maakte een schitterend en origineel portret van deze ontdekkingsreiziger, bioloog, astronoom, geograaf, zeevaarder, architect, brievenschrijver en de man die als eerste fietste.

 La vérité sur l'affaire Harry Quebert van Joël Dicker



Een ongekend spannnend boek over een schrijver met een writersblock en een oude moord, met een snelle opening, een flinke dosis suspense en een troebele liefdesgeschiedenis. De Zwitser Joël Dicker bestudeert Amerika en geeft  in zijn page turner en passant tips voor schrijvers weg.

Notre-Dame du Nil van Scholastique Mukasonga


Prachtig geschreven portret van een meisjesschool aan de bron van de Nijl, in de binnenlanden van Rwanda, aan de vooravond van het geweld dat generaties zou tekenen. Knappe debuutroman van een jonge Tutsi-schrijfster die ontsnapte aan de raciale moordpartijen in haar vaderland.

Op 18 juni, om 17 uur, zal in het Maison Descartes, de winnaar bekend worden gemaakt. U bent van harte welkom bij de feestelijke bekendmaking.

De jury bestaat uit: Danielle Bourgois, Margot Dijkgraaf, Philip Freriks, Renée van Herwaarden, Fouad Laroui en Rebecca van Raamsdonk.

De prix Tulipe is een prijs voor de beste Franstalige roman die door zeven grote literaire prijzen in Frankrijk is bekroond. De prijs heeft tot doel de diversiteit en de kwaliteit van hedendaagse Franstalige romans te laten zien en voor een breed Nederlands leespubliek onder de aandacht te brengen.
De gekozen Franstalige roman zal in het Nederlands worden vertaald. Bij verschijnen van de Nederlandse vertaling zal de auteur worden uitgenodigd naar Amsterdam te komen.
De prijs is een initiatief van het Institut Français des Pays-Bas en Margot Dijkgraaf, literair critica en directeur van SPUI25, en zal jaarlijks worden gerealiseerd in samenwerking met Nederlandse uitgevers.

Op 18 juni lanceert het Institut Français bovendien een nieuwe website, waarop regelmatig nieuws over recente Franse literatuur zal worden gepresenteerd. www.franseliteratuurvannu.nl

De longlist bestond uit 7 in Frankrijk bekroonde romans:
Jérôme Ferrari Le sermon sur la chute de Rome (Goncourt)
Philippe Djian Oh...(Interallié)
Scholastique Mukasonga: Notre-Dame du Nil (Renaudot)
Patrick Deville: Peste & choléra (Femina)
Joël Dicker: La vérité sur l'Affaire Harry Quebert (Goncourt des Lycéens et Académie française)
Mathieu Riboulet: Les oeuvres de miséricorde (Décembre)
Emmanuelle Pireyre: Féérie générale (Medicis)

Voor meer informatie: Danielle Bourgois : danielle.bourgois@institutfrancais.nl – Tel. 020-5319535. Bij haar afwezigheid: m.h.dijkgraaf@planet.nl.