Het wachten op een
nieuwe Grøndahl duurt altijd te lang. Liefst lees je iedere maand zo'n
fijngevoelige roman in prachtig tastend taalgebruik, die je nuancerend,
filmisch en poëtisch vertelt hoe het leven eruit ziet. En nu is er weer een,
met een prachtige, typisch Grøndahliaanse titel, Voordat we afscheid nemen. Een aankondiging van verlies, een van de
grote thema's van de Deense meesterschrijver.
Als altijd lees je
Grøndahls eerste bladzijden met extra aandacht. Daarin balt hij vaak zijn zijn hele
boek samen, daarin kondigt zich alles aan, van daaruit ontrolt het verhaal
zich. 'Ze schaatste in een grote boog het verlaten ijs op', luidt ditmaal de
eerste zin. Een bevroren ven, tussen Deense dennen, 'onder de stille hemel'.
Een vrouw heeft sinds jaren weer eens schaatsen ondergebonden, ze heeft ze nog
niet eerder uit de verhuisdozen gehaald, die dozen 'die ze had meegebracht en
nooit opengemaakt toen ze bij hem introk'. Maar op deze dag dus wel. De man
staat aan de kant, handen in de zakken, kleumend, hij was 'afgevallen en
daardoor hing zijn oude huid losser om zijn botten'. 'Voor de verandering'
heeft hij geen camera bij zich. Zij herinnert zich het gevoel van vrijheid dat
het schaatsen geeft, 'een vergeten vaardigheid die weer ontwaakte'. Je ziet het
beeld voor je, als een verstild schilderij van Edward Hopper dat een verhaal
vertelt waarnaar het gissen blijft, de lichtval op het ven, duisternis in het
omringende woud, twee nietige, eenzame gestalten.
In het eerste deel van
de roman ontrolt zich het verhaal van de jonge vrouw, Barbara, en haar twee
keer zo oude man, Marcus. Zij, te vondeling gelegd in Calcutta, geadopteerd,
medewerkster van een uitgeverij en 'weekendcosmopoliet', hij gevierd fotograaf,
meer op reis dan thuis, 'melancholieke nomade' behorend tot de mensen 'die al
vijfentwintig jaar de cultuur bepaalden'. Ze leven 'in de tegenwoordige tijd,
de rest was gearchiveerd'. Marcus maakt een eind aan hun relatie en vertrekt
naar Soedan.
Waarom? Waarom nu? Wat
steekt erachter deze relatie? Waar komen deze mensen vandaan? Wat is het
geheim? Dat zijn de vragen die je je als lezer stelt, aan het einde van het
eerste deel, vragen waarmee je het tweede deel ingaat. Maar nee, de film is ruw
in tweeën geknipt, de voorbode van diepgang blijkt een illusie, de schaatster lijkt
definitief in een wak verdwenen. We maken kennis met andere personages, andere
ontheemden, met getrouwde mannen die liever vrij waren, met vrouwen die zo hun
eigen professionele en persoonlijke problemen hebben, met tijdgenoten in wier
leven we niet werkelijk geïnteresseerd zijn omdat we op het spoor van dat ene,
enigmatische stel zijn gezet. Dat spoor kronkelt in de marge nog een beetje
verder, komt wel terug, maar ontvouwt zich uiteindelijk niet. Als lezer word je
tegen het einde van het boek overvallen door een gevoel van teleurstelling. De
vrouw die zo veelbelovend het verlaten ijs op schaatste is blijven steken in
die mooie eerste boog.
Jens Christian Grøndahl:
Voordat we afscheid nemen. Vertaald door Annelies van Hees. Meulenhoff. 288
blz. Prijs € 19,95
Geen opmerkingen:
Een reactie posten